1. “Fit for 55”: het EU-klimaatstreefdoel voor 2030...

1. “Fit for 55”: het EU-klimaatstreefdoel voor 2030 bereiken op weg naar klimaatneutraliteit

We bevinden ons op een sleutelmoment voor de respons van de wereld op de noodsituaties op het gebied van klimaat en biodiversiteit en wij zijn de laatste generatie die nog tijdig kan ingrijpen. Dit decennium is het moment van de waarheid om onze verbintenissen in het kader van de Overeenkomst van Parijs na te komen, in het belang van de gezondheid, het welzijn en de welvaart van iedereen. De EU heeft het goede voorbeeld gegeven door ambitieuze streefcijfers vast te stellen om de netto-emissies tegen 2030 met ten minste 55 % te verminderen ten opzichte van 1990 en om tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent te zijn. Deze doelstellingen zijn niet langer aspiraties of ambities, maar in de eerste Europese klimaatwet vastgelegde verplichtingen, die nieuwe kansen creëren voor innovatie, investeringen en banen.

In deze geest is het pakket voorstellen erop gericht de EU “klaar te maken voor 55” en de vereiste transformationele veranderingen in onze economie, samenleving en industrie door te voeren. Dit is een collectieve verantwoordelijkheid en moet voor iedereen een kans zijn, of het nu gaat om innovatoren en investeerders, bedrijven en steden, of consumenten, huishoudens en particulieren. Wij delen allemaal in de voordelen van meer ruimte voor de natuur, schonere lucht, koelere en groenere steden, gezondere burgers, een lager energieverbruik en lagere energierekeningen, en nieuwe banen, technologieën en industriële kansen. De uitdaging die centraal staat in de groene transitie van de EU is hoe we deze voordelen zo snel en eerlijk mogelijk aan iedereen ten goede kunnen laten komen, en tegelijkertijd ons concurrentievermogen kunnen versterken, de banen van morgen kunnen creëren en de kosten en gevolgen van de transitie doeltreffend kunnen aanpakken.

Door te handelen voordat we onomkeerbare kantelpunten bereiken, kunnen we die transformatie vormgeven in plaats van erop te reageren en ons ernaar te schikken. De kosten van niet-handelen zijn duidelijk hoger dan de kosten om onze klimaatambities te verwezenlijken, maar de schrijnende gevolgen van doorgaan op de oude voet zijn niet in droge cijfers te vatten. Het uitblijven van maatregelen kan ook leiden tot nieuwe breuklijnen: tussen wie zich schone, moderne technologieën op basis van hernieuwbare energiebronnen kunnen veroorloven en wie geen alternatief hebben voor oude en vervuilende technologieën. De volgende generaties zullen het zwaarst te lijden hebben onder meer — en hevigere — stormen, bosbranden, droogtes en overstromingen, en onder de conflicten die daardoor overal ter wereld kunnen ontstaan. Het aanpakken van deze crises is dan ook een kwestie van intergenerationele en internationale solidariteit. Wat we in het volgende decennium bereiken, zal de toekomst van onze kinderen bepalen. Dat verklaart de blijvende en toenemende publieke steun voor klimaatambitie en -actie 1 . Tot het opvoeren van klimaatactie wordt ook opgeroepen door met name jonge mensen, onder wie de tieners van vandaag, die als aanjagers van verandering regeringen en de EU aansporen om onverwijld en daadkrachtig op te treden om het klimaat en het milieu voor de volgende generaties te beschermen.

De voorstellen van vandaag bouwen voort op beleid en wetgeving die de Europese Unie al heeft ingevoerd. In de Europese Green Deal werd de blauwdruk voor deze transformationele verandering vastgelegd. Hij heeft de bouwstenen gelegd voor de economie van morgen, met baanbrekende strategieën op het gebied van biodiversiteit, circulaire economie, nulverontreiniging, duurzame en slimme mobiliteit, de renovatiegolf, duurzaam voedsel, waterstof, batterijen, offshore hernieuwbare energie en tal van andere zaken. Er zijn ongekende middelen uitgetrokken om de transitie te ondersteunen, hetzij door het herstelplan van de EU, NextGenerationEU, dat ten minste 37 % bijdraagt aan de groene transitie, door de volgende langetermijnbegroting van de EU voor 2021-2027, of door de blijvende aandacht voor duurzame financiering en het aantrekken van particuliere investeringen. En wij zullen alle EU-beleidsmaatregelen blijven inzetten om de overgang naar klimaatneutraliteit te ondersteunen, met inbegrip van het beleid op het gebied van onderzoek, vaardigheden, industrie, mededinging en handel.

Het pakket is ook gebaseerd op duidelijk bewijs — zowel voor de noodzaak om ons streefcijfer voor 2030 te halen, als voor de wijze waarop dat zo goed en eerlijk mogelijk kan worden verwezenlijkt. De beoordeling van de kansen en kosten van de groene transitie in het klimaatdoelstellingsplan 2030 2 heeft laten zien dat we met de juiste beleidsmix een positief saldo krijgen. Dit berust op de wetenschap dat wat goed is voor de planeet, goed is voor de mens en de economie, zoals blijkt uit de groei van de economie met meer dan 62 % sinds 1990, terwijl de emissies in dezelfde periode met 24 % zijn gedaald, en de groei dus duidelijk van de CO2-uitstoot is losgekoppeld.

Dankzij deze ervaring en kennis is dit pakket de meest omvattende reeks voorstellen die de Commissie ooit heeft gepresenteerd op het gebied van klimaat en energie. Het legt de basis voor nieuwe banen en een veerkrachtige en duurzame Europese economie voor de toekomst. Het vormt de regelgevingsgrondslag om onze streefdoelen op een billijke, kostenefficiënte en concurrerende manier te verwezenlijken. Het plakt een prijs op koolstof in meer sectoren, wat aanzienlijke extra inkomsten oplevert om een eerlijke transitie te waarborgen en schone oplossingen goedkoper maakt. Het ondersteunt een groter gebruik van hernieuwbare energie en meer energiebesparing. Het bevordert de verkoop van schone nieuwe voertuigen en schonere vervoersbrandstoffen. Het zorgt ervoor dat de industrie het voortouw kan nemen bij de transitie en geeft haar de zekerheid die ze nodig heeft om de investeringen en innovatie op te voeren. Het legt de nadruk op het belasten van energiebronnen in lijn met onze klimaat- en milieudoelstellingen. Het pakket vertaalt het beginsel dat de vervuiler betaalt naar de praktijk. Het beoogt de dalende trend in het vermogen van de natuur om koolstof uit de atmosfeer te verwijderen, om te buigen. En, door aan te sporen tot mondiale klimaatactie, helpt het ervoor zorgen dat onze klimaatdoelstellingen niet worden ondermijnd door het gevaar van koolstoflekkage.

Het “Fit for 55”-pakket versterkt de mondiale leidersrol die de EU speelt door actie te ondernemen en het voorbeeld te geven in de strijd tegen klimaatverandering. EU-actie alleen is echter niet voldoende en kan niet de wereldwijde emissiereductie bewerkstelligen die de wereld nodig heeft. De EU blijft ten volle gecommitteerd aan de multilaterale wereldorde en roept partners in de hele wereld op samen te werken. Daarom werkt de EU met de G7, de G20 en andere internationale partners samen om te laten zien dat meer klimaatambitie, economische welvaart en duurzame groei hand in hand kunnen gaan. In de aanloop naar de cruciale 26e VN-klimaatconferentie van de partijen (“COP26”) in Glasgow in november 2021 beoogt deze reeks voorstellen een agenda vast te stellen om met de rest van de wereld samen te werken aan een groene transitie die existentiële bedreigingen aanpakt en voor iedereen nieuwe kansen schept.

Het “Fit for 55”-pakket is een reeks onderling verbonden voorstellen die samen onze ambitie waarmaken. In deze mededeling wordt een overzicht gegeven van de verschillende voorstellen en de verbanden daartussen en wordt het instrumentarium van de gekozen beleidsmaatregelen toegelicht. Deze mededeling laat zien hoe het pakket het algemene evenwicht tussen billijkheid, emissiereductie en concurrentievermogen tot stand brengt en hoe de verschillende beleidsmaatregelen op elkaar zijn afgestemd.